Planetarium w I Liceum Ogólnokształcącym imienia Bolesława Chrobrego

w Piotrkowie Trybunalskim rozpoczęło działalność 10 października 1981r.

Było to pierwsze amatorskie planetarium w Polsce.

Pomysłodawcą i wykonawcą przedsięwzięcia był nauczyciel fizyki

i astronomii Zbigniew Solarz.

Zbigniew Solarz (1927-1996)

Planetarium zostało wykonane w ciągu dwóch lat. W jednej z sal lekcyjnych zbudowano kopułę o średnicy 6 metrów i aparaturę wyświetlającą złożoną z około 50 rzutników o rozmaitym przeznaczeniu. „Sercem” aparatury jest kapsuła zawierająca 24 rzutniki wyświetlające około 6 tys. gwiazd.

Planetarium powstało bez żadnej dokumentacji. pomysły pojawiały się na bieżąco. Weryfikowano je metodą prób i błędów, na drodze niezliczonej liczby eksperymentów. Najpierw zajęto się konstrukcją kopuły nieba. Wykonali ją uczniowie z 24 klinów wyciętych z folii polietylenowej, którą pozszywano „na okrętkę”. Największy problem stanowiły soczewki niezbędne do aparatury wyświetlającej. Sytuację uratowały Warszawskie Zakłady Optyczne, które podarowały profesorowi Solarzowi i jego pomocnikom kilka kilogramów swoich wybrakowanych wyrobów.

Pomysłów nie brakowało. Pierwszą kapsułę wykonano z czajników. Pomocne okazały się rzeczy nikomu niepotrzebne: opakowania po dezodorantach, sprężyna z łóżka, rurki od namiotów, blaszki ze starych zegarów i gramofonów.

Najwięcej kłopotów dostarczyło wykonanie gwiazd. Przygotowanie klisz wymagało niesamowitej precyzji. Należało własnoręcznie sporządzić mapki nieba i nanieść na nie, za pomocą pęsety, każdą z 6124 gwiazd. Wycinano je z papieru. Miały różne rozmiary, w zależności od jasności. Potem fotografowano to. W ten sposób tworzono szablon fragmentu nieba, który służył jako wzorzec do ostatecznego wykonania gwiazd z folii miedzianej. W tym celu, z zegarmistrzowską precyzją, należało dokonać kilku tysięcy nakłuć szpilką. Każde takie foliowe kółeczko, umieszczone we właściwym rzutniku, dało na kopule obraz fragmentu nieba.

W drugiej połowie lat 80. udało się konstruktorowi wiele rzeczy w planetarium przerobić. Zmieniono kopułę. Czajniki zostały zastąpione idealnymi sferycznymi czaszami. pojawiły się też nowe soczewki.

Na bazie piotrkowskiego planetarium zbudowano inne: w Łodzi i Potarzycy gmina Jarocin. Zbigniew Solarz chętnie pomagał tym, którzy zwrócili się do niego o radę, „budowniczowie” obu korzystali z jego wiedzy i doświadczenia.

Profesor Zbigniew Solarz podczas pokazów w planetarium szkolnym

Profesor Zbigniew Solarz z pierwszą wersją projektora planetarium

Profesor Zbigniew Solarz wraz z uczniami przy montażu pierwszego projektora (kapsuły)